Wat is werkbaar werk?

“Werkbaar Werk” wordt tegenwoordig voorgesteld als een remedie om mensen die langdurig ziek zijn, sneller weer aan de slag te kunnen laten gaan. Daarbij gaan politici voorbij aan de oorspronkelijke betekenis van “Werkbaar Werk”: het inzetten op een manier van organiseren die langdurig ziekteverzuim voorkomt.

Beleidsmakers lijken “Werkbaar Werk” in de eerste plaats te associëren met het “moeten aanpassen van mensen die uitvallen aan de taken die ze nog kunnen uitvoeren”. De woordenschat die daarbij gebruikt wordt, heeft het over “begeleiden “ en “herintegreren” van ouderen en langdurig zieken. Daarbij wordt niet alleen voorbijgegaan aan de oorspronkelijke betekenis van “Werkbaar Werk” – ook de geest van de welzijnswetgeving wordt gevaarlijk uitgehold.

Heel lang geleden al definieerde de SERV (de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen) “Werkbaar Werk” in termen van werkstress, motiverende jobs, verbetering van leermogelijkheden en het evenwicht tussen werk en privé. In de discussie over “Werkbaar Werk” gaat de discussie tegenwoordig meestal over hoe oudere werknemers langer aan de slag kunnen worden gehouden en hoe mensen die uitvallen door stress en burn-out geholpen kunnen worden om hun normale bezigheden zo snel mogelijk weer te kunnen hervatten.

Door het subtiel verleggen van de inhoudelijke betekenis van “Werkbaar Werk” verschuift de verantwoordelijkheid voor de invulling ervan. Waar de arbeidsorganisatie in de eerste plaats tot de verantwoordelijkheid van de werkgever behoort,  lijkt het nu alsof het de werknemer is die moet worden gediagnosticeerd, geremedieerd en zo snel mogelijk worden gerecupereerd in zijn of haar oorspronkelijke context.

Vreemd is dat politici met geen woord reppen over de invloed en het belang van die oorspronkelijke context: de arbeidsvoorwaarden, -omstandigheden, -organisatie, -inhoud en de arbeidsrelaties – kortom: de 5 A’s. Daarover bestaat nochtans heel wat beleidsmaterie die verankerd werd in de welzijnswet en in het KB van september 2014. Dit wetgevend kader beoogt de preventie van psychosociale risico’s op het werk, onder andere door in te zetten op “Werkbaar Werk” in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Op die manier wordt “Werkbaar Werk” een instrument dat leidt tot meer welzijn op het werk (en daarbuiten) – en dus ook tot minder langdurige ziekteverzuim.

Het zou al een heel stuk helpen mochten we onder ogen kunnen zien dat de kracht van verandering niet valt te zoeken in het forceren van een ander bewustzijn bij mensen die uitvallen. In plaats daarvan zou het accent moeten liggen op het adequaat helpen en ondersteunen van werkgevers met het implementeren van “Werkbaar Werk” in de oorspronkelijke betekenis. Daarbij kan het belang van “goesting” niet worden overschat.