Doe normaal

“Normaal doen” is een concept dat niet uit ons leven weg te denken is. Ik word er alleszins veelvuldig mee geconfronteerd – meestal naar aanleiding van opmerkingen die ik te horen krijg van mijn dochters.

“Normaal doen” lijkt daarbij te verwijzen naar een concept – iets abstracts – waar niemand echt de vinger op kan leggen. Het klinkt als een beschuldiging: het kan maar worden gezegd als ik iets zou doen of zeggen dat niet normaal zou zijn. Voor mij is het evenwel een schoolvoorbeeld van (vaak onbedoeld) verbaal geweld.

Ik begrijp ondertussen dat “normaal” iets te maken heeft met “dat wat niet afwijkt van de norm”. Daarbij rijst natuurlijk de vraag wat de norm dan is, wie hem bepaalt en op basis van welke criteria. Want wie de norm bepaalt, beslist over wat buiten de norm valt – en wat dus “verkeerd” of “fout” is – en wat binnen de norm valt en dus “goed” en “juist”. Wat buiten de norm valt moet vervolgens worden hersteld, bijgestuurd, vermeden, of gesanctioneerd of minstens aanleiding geven tot gevoelens van schaamte. Maar als er nu iets is waar ik zelf niet zo heel erg vatbaar voor ben, is het voor gevoelens van schaamte, sancties en andere corrigerende maatregelen.

Een norm is erg helpend bij het vooropstellen van verwachtingen: het maakt de toekomst voorspelbaar en het draagt dus bij tot de illusie van meer veiligheid. “Doe normaal!” betekent dan zoveel als: “doe wat ik verwacht”. Die verwachting is gebaseerd op een reeks waarnemingen van eerdere ervaringen. Als ik al tien keer op een bepaalde vraag met “ja” heb geantwoord, kan het in de lijn der verwachtingen liggen dat ik de elfde keer ook “ja” zal zeggen. Doe ik dat niet, geef ik het antwoord dat niet werd verwacht en dat dus eigenlijk ook niet werd gewenst.  En als er nu iets is waar ik zelf niet zo heel erg vatbaar voor ben, is het om te doen wat iemand anders wil – enkel en alleen omdat die dat zo wil.

Om beter met die onduidelijkheid om te kunnen gaan, neem ik me voor om voortaan te vragen om te verhelderen wat er nu precies wordt bedoeld met “doe normaal”: betekent het dat de ander graag zou hebben dat ik me ergens voor schaam of is het dat de ander graag zou hebben dat ik iets al dan niet zou doen? Duidelijkheid hierover helpt mij alvast bij het vinden van een manier waarop ik zelf graag met het verzoek om zou willen gaan. Dat ik daar af en toe graag mijn tijd voor neem, lijkt alleszins niet zo geheel normaal…